Doğumu ve Ailesi: Sultan Üçüncü Selim, 24 Aralık 1761 tarihinde, İstanbul’da doğdu. Babası Sultan Üçüncü Mustafa, annesi Mihrişah Sultan’dır. Annesi Gürcü asıllıdır.
Şehzadelik Yılları: Şehzade olduğu dönemde, III. Selim, hem idari hem de askeri anlamda çeşitli görevlerde bulunmuş ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetimi hakkında deneyim kazanmıştır. Ayrıca, Batı kültürüne olan ilgisi, özellikle müzik ve sanat alanlarında kendini göstermeye başlamıştır.
III. Selim’in Tahta Çıkışı
Tahta Çıkışı (1789): III. Selim, III. Mustafa‘nın ölümünün ardından 1789 yılında tahta çıkmıştır. Babasının saltanatında başlatılan bazı reformlar, yeniçeri ve muhafazakar kesimlerin tepkileri nedeniyle sınırlı kalmıştı. III. Selim, saltanata başladığında, Osmanlı’nın dış politikada Rusya ve Avusturya ile olan zorlu ilişkileri ve içteki siyasi huzursuzluklarla karşı karşıyaydı.
III. Selim’in Saltanatı
Yeniçeri Ocağı ve Ordu Reformları: III. Selim, Osmanlı ordusunu modernize etmeyi hedefleyerek “Nizam-ı Cedid” adı verilen reformları başlatmıştır. Bu reformlarla, Batı’daki askeri teknikler ve düzenlemeler Osmanlı’ya entegre edilmeye çalışılmıştır. III. Selim’in amacı, Yeniçeri Ocağı dışındaki bir ordu kurarak Osmanlı’nın askeri gücünü güçlendirmektir. Ancak, Yeniçeri Ocağı, bu reformları sert bir şekilde karşılamış ve bu da onun saltanatının önemli zorluklarından biri olmuştur.
Nizam-ı Cedid: III. Selim’in başlattığı bu reform hareketi, Osmanlı’da Batılı tarzda bir ordu kurmayı amaçlıyordu. Nizam-ı Cedid, yeni askerî okul ve eğitim kurumları kurulmasını, Batı tipi silah ve taktiklerin uygulanmasını içeriyordu. Bu reformlarla modern bir ordu inşa etmeye çalışan padişah, askeri disiplin ve eğitimde önemli bir dönüşüm hedeflemiştir.
Dış Politika ve Savaşlar: III. Selim, tahta çıktığında, Osmanlı İmparatorluğu Rusya, Avusturya ve Prusya gibi büyük güçlerle savaş halindeydi. Bu dönemdeki en önemli savaşlar Fransız İhtilali ve onun yarattığı dış siyasi dengelerle şekillendi.
Fransız İhtilali ve Osmanlı İmparatorluğu: III. Selim, Fransız İhtilali’nin etkisiyle Batı’da yükselen milliyetçilik akımlarına karşı tedbirler almış, ancak Fransız İhtilali’nin yarattığı siyasi belirsizlik, Osmanlı İmparatorluğu’nu da etkilemiştir. Fransızlar, Osmanlı’nın batıda ve doğuda pek çok toprak parçasına göz dikmişti.
Rusya ile Olan İlişkiler: Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’nun güneydeki topraklarını ele geçirme amacını gütmeye devam etmiştir. 1787-1792 yıllarında, Osmanlı İmparatorluğu Rusya’ya karşı Rus-Osmanlı Savaşı‘na girmiştir. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu açısından olumsuz sonuçlanmış ve Ziştovi Antlaşması ile sona ermiştir. Bu antlaşma ile Osmanlı İmparatorluğu toprak kayıplarına uğramıştır.
Avusturya ile Olan İlişkiler: Osmanlı İmparatorluğu’nun, Avusturya’ya karşı savaşı da devam etmiştir. Fransız İhtilali’nin yarattığı askeri ve siyasi boşluk, Avusturya’nın Osmanlı toprakları üzerindeki etkinliğini artırmasına neden olmuştur.
İç Politikada Yenilikçi Çabalar: III. Selim, içki yasağı ve moral düşüşünü engellemek amacıyla halkın yaşam standartlarını iyileştirmeye yönelik çeşitli reformlar gerçekleştirmiştir. Ayrıca, eğitim ve sanat alanında da önemli adımlar atmıştır. III. Selim, özellikle matbaanın yayılmasına büyük önem vermiş, kültürel ve sanatsal alanda pek çok yeniliği desteklemiştir.
Eğitim ve Kültür: III. Selim, özellikle Batı bilimlerini takip etmiş ve eğitimde reformlar gerçekleştirmiştir. Eğitim alanında yapılan bu reformlar, batı kültürünün Osmanlı’da daha fazla yayılmasını sağlamıştır. Ayrıca, müzik ve edebiyat alanlarında da bazı yenilikler olmuştur. III. Selim’in müzikle olan ilgisi, onu aynı zamanda bir sanat hamisi yapmıştır. Kendisinin müzikle ilgilenmesi, yeni tarzda besteler yapılmasına olanak sağlamıştır.
Yeniçeri İsyanı ve Tahttan İndirilmesi: III. Selim’in başlattığı Nizam-ı Cedid reformları, özellikle Yeniçeri Ocağı tarafından şiddetle karşılanmış, Osmanlı’da büyük bir huzursuzluğa yol açmıştır. Yeniçeriler, modernleşmeye karşı direnç göstermiş, padişahın reformlarını bozmaya çalışmışlardır. Sonunda, 1807 yılında bir Yeniçeri İsyanı çıkmış ve III. Selim tahttan indirilmiştir. Bunun sonucunda, IV. Mustafa tahta çıkmıştır.
III. Selim’in Son Yılları ve Ölümü
Tahttan İndirilmesi: III. Selim, 1807 yılında, Yeniçeri İsyanı sonucu tahttan indirilmiş ve yerine IV. Mustafa getirilmiştir. III. Selim’in tahtan indirilmesinin ardından, yıllarca ev hapsinde tutulmuştur.
Ölümü: Sultan Üçüncü Selim, 29 Mayıs 1807 tarihinde Osmanlı padişahlığını Şehzade Mustafa’ya terk ettikten sonra bir yıl iki ay daha yaşadı. Alemdar Mustafa Paşa Olayı sırasında yeni padişahın adamları tarafından, 28 Temmuz 1808 tarihinde öldürüldü. Cenazesi, Lâleli Camii avlusunda babası Sultan Üçüncü Mustafa’nın yanına defnedildi.
Nizam-ı Cedid: III. Selim’in en önemli mirası, Osmanlı İmparatorluğu’nda gerçekleştirmeye çalıştığı Nizam-ı Cedid reformlarıdır. Bu reformlarla Osmanlı ordusunun modernleşmesi, eğitim ve yönetim alanlarında Batı’dan ilham alınarak yapılan değişiklikler hedeflenmiştir. Ancak, bu reformlar Yeniçeri Ocağı ve muhafazakar kesimler tarafından büyük bir dirençle karşılanmış ve sonunda başarısız olmuştur.
Sanat ve Kültür: III. Selim, aynı zamanda bir sanat hamisi olarak bilinir. Özellikle müzik alanında, klasik Osmanlı müziğinin Batı etkisiyle harmanlanmasına olanak sağlamıştır. Ayrıca, eğitim alanında yaptığı yeniliklerle, Batı bilimlerinin Osmanlı’ya girmesine olanak tanımıştır.
Dış Politika: III. Selim’in döneminde Osmanlı İmparatorluğu, dış tehditlerle sürekli karşı karşıya kalmış ve özellikle Rusya ve Avusturya ile büyük savaşlar yaşamıştır. Ancak, Fransız İhtilali’nin yarattığı siyasi belirsizlik de imparatorluğu etkilemiştir.
