Doğumu ve Ailesi: Sultan Üçüncü Mustafa, 28 Ocak 1717 günü, İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Sultan Üçüncü Ahmed, annesi Mihrişah Sultan’dır. Erkek çocukları: Üçüncü Selim, Mehmed Kız çocukları: Şah Sultan, Fatma Sultan, Bekhan Sultan, Fatma Sultan, Hibetullah Sultan
Şehzadelik Yılları: Şehzade olduğu dönemde, III. Mustafa, askeri ve idari alanda çeşitli görevlerde bulunmuş ve zaman zaman farklı eyaletlerde yönetim görevleri üstlenmiştir. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nun karşı karşıya olduğu sorunlar hakkında fikir sahibi olmuş, özellikle askeri disiplin ve eğitim konularına ilgi göstermiştir.
III. Mustafa’nın Tahta Çıkışı
Tahta Çıkışı (1757): III. Mustafa, 1757 yılında, III. Osman’ın tahttan indirilmesinin ardından padişah olmuştur. III. Osman’ın saltanatı, özellikle halkla yönetici sınıf arasındaki gerginliklerle sona ermişti. III. Mustafa, tahta çıktığında, Osmanlı İmparatorluğu’nu daha istikrarlı hale getirme çabası içine girmiştir. Tahta çıktığında, imparatorluk zorlu dış ilişkilerle karşı karşıya kalmış ve içte de ekonomik zorluklar devam etmektedir.
III. Mustafa’nın Saltanatı
İç Politika ve Reformlar: III. Mustafa, saltanatı boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nu yeniden toparlamak için çeşitli reformlar yapmaya çalışmıştır. En belirgin reformu Yeniçeri Ocağı ve orduyu yeniden disipline etmek, modernize etmek ve Batı’daki yeni askeri teknikleri Osmanlı’ya adapte etmek olmuştur. Bu dönemde, Nizam-ı Cedid adı verilen askeri reform hareketinin temelleri atılmaya başlanmıştır. Orduyu modernize etme amacıyla Batı tipi yeni ordular kurma çabaları başlamış, yeni eğitim yöntemleri uygulanmaya çalışılmıştır.
Nizam-ı Cedid: III. Mustafa, daha önce III. Selim döneminde şekillenen Nizam-ı Cedid reformlarının başlangıcını atmıştır. Bu reformlar, özellikle orduyu modernize etme ve disipline etme amacı taşıyordu. Ancak, reformların geniş çapta uygulanması, özellikle Yeniçeri Ocağı’nın karşıtlığı nedeniyle zor olmuştur.
Maliye ve Ekonomi: III. Mustafa, Osmanlı’nın ekonomik sıkıntılarına çözüm bulmaya çalışmış, maliye alanında çeşitli reformlar yapmıştır. Ancak, bu reformların büyük bir kısmı dış borçlar, savaş harcamaları ve iç huzursuzluklar nedeniyle sınırlı kalmıştır.
Dış Politika ve Savaşlar: III. Mustafa’nın saltanatı, özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun Rusya ve Avusturya ile olan ilişkileri açısından önemli bir dönemdir.
Rusya ile Olan İlişkiler: III. Mustafa, Rusya’nın Osmanlı İmparatorluğu’na karşı düşmanca tavırlarını kırmak için çeşitli diplomatik çabalar göstermiştir. Ancak, Rusya’nın Karadeniz’deki etkisini artırma çabalarına karşı Osmanlı İmparatorluğu başarılı olamamış, sonuç olarak 1739 Belgrad Antlaşması‘nın ardından çıkan Rus-Osmanlı Savaşları‘nda büyük kayıplar yaşanmıştır.
Avusturya İle İlişkiler: III. Mustafa, aynı zamanda Avusturya ile de ilişkilerini yönetmeye çalışmıştır. Avusturya, Osmanlı’nın Batı topraklarında daha fazla etki kurmaya çalışırken, Osmanlı da bu durumu engellemeye çalışmıştır.
Savaşlar ve Zorluklar: Saltanatı sırasında, Osmanlı, özellikle Rusya ve Avusturya’ya karşı zorlu savaşlara girmiştir. Ancak bu savaşlar genellikle Osmanlı’nın başarısızlıklarıyla sonuçlanmıştır. Osmanlı’nın en önemli savaşlarından biri de 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı‘dır. Bu savaşın sonunda, Osmanlı, Küçük Kaynarca Antlaşması‘nı imzalamak zorunda kalmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı için büyük toprak kayıplarına ve Rusya’nın Osmanlı toprakları üzerindeki etkisinin artmasına neden olmuştur.
Kültürel Gelişmeler: III. Mustafa, aynı zamanda kültürel alanda da önemli adımlar atmıştır. Özellikle Batı kültürünü araştıran ve Batı’daki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri takip eden bir padişahtı. III. Mustafa döneminde, matbaanın yaygınlaşması ve ilimsel çalışmaların teşvik edilmesi gibi önemli gelişmeler yaşanmıştır. Ayrıca, sanat ve edebiyat alanında da bazı yenilikler yapılmıştır.
III. Mustafa’nın Son Yılları ve Ölümü
Son Yılları: III. Mustafa, saltanatı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşmesi için birçok çaba sarf etmiş, ancak savaşlar ve iç politikadaki zorluklar bu çabaların başarılı olmasına engel olmuştur. Ayrıca, dönemin büyük bir kısmı dış tehditlerle mücadeleyle geçmiş ve Osmanlı’nın iç ve dış borçları artmıştır.
Ölümü: Memleketine en büyük felâketin Rusya’dan geleceğini düşünüyordu. Müdafaa için geceli gündüzlü çalışarak her türlü hazırlığı yaptı. Savaşlarda kullanılmak üzere hazineyi altınla doldurdu.
Süveyş Kanalını bile açtırmayı düşünüyordu. Fakat iş başına getireceği yetenekli devlet adamlarının olmaması onu üzüyordu. Rus Savaşı sırasında üzüntüsünden hastalandı ve kalp yetmezliğinden dolayı 21 Ocak 1774 günü vefat etti.
III. Mustafa’nın Mirası
Askeri Reformlar: III. Mustafa, askeri reformlar konusunda önemli adımlar atmıştır. Nizam-ı Cedid reformlarının temellerini atarak, Osmanlı ordusunu modernize etmeye yönelik önemli bir hareket başlatmıştır. Ancak, bu reformlar hem Yeniçeri Ocağı’nın karşıtlığı hem de dış borçlar ve savaşlar nedeniyle yeterince genişletilememiştir.
Dış Politika: III. Mustafa’nın döneminde, Osmanlı İmparatorluğu, Rusya ve Avusturya gibi büyük güçlere karşı büyük zorluklar yaşamıştır. 1768-1774 yılları arasında Rusya ile yapılan savaşta büyük toprak kayıpları yaşanmış ve Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, Rusya’nın Osmanlı üzerindeki etkisini artıran bir dönüm noktasıdır.
Kültürel ve Bilimsel Gelişmeler: III. Mustafa, Batı’daki bilimsel ve kültürel gelişmeleri takip etmiş ve Osmanlı’da da bu gelişmeleri teşvik etmeye çalışmıştır. Matbaanın Osmanlı’da yaygınlaşmasına olanak sağlamış, eğitim ve bilim alanında önemli katkılarda bulunmuştur.
