Doğumu ve Ailesi: Sultan İkinci Mahmud, 20 Temmuz 1785 tarihinde, İstanbul’da doğdu. Babası Sultan Birinci Abdülhamid, annesi Nakşidil Valide Sultan’dır. Erkek çocukları: Abdülmecid, Abdülaziz, dört tane Ahmed isimli Şehzade, Bayezid, Abdülhamit, Süleyman, Mehmed, Murad, Nizameddin, Mehmed, Abdullah, Osman Kız çocukları: Emine Sultan, Hamide Sultan, Hayriye Sultan, Şah Sultan, Saliha Sultan, Ayşe Sultan, Atike Sultan, Fatma Sultan, Münire Sultan, Fatma Sultan, Mihrimah Sultan, Adile Sultan.
Şehzadelik Yılları: Şehzade olduğu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu karışık ortamda büyümüş, özellikle III. Selim‘in reformlarını dikkatle takip etmiştir. III. Selim’in modernleşme hareketlerine karşı çıkan Yeniçeri Ocağı, II. Mahmud’un tahta çıkışını daha da zorlaştıracak bir etken olmuştur. II. Mahmud, şehzadelik yıllarında devletin yönetiminden ziyade içki yasağı ve geleneksel Osmanlı değerlerine dayalı bir yaşam sürmüştür.
II. Mahmud’un Tahta Çıkışı
Tahta Çıkışı (1808): II. Mahmud, IV. Mustafa‘nın tahttan indirilmesinin ardından 1808 yılında padişah olmuştur. IV. Mustafa’nın tahttan indirilmesinin ardında, Osmanlı’da reformlar için bir umut doğmuştu. Bu dönemdeki en önemli gelişme, Yeniçeri Ocağı’nın ve batı tarzı reformların birbirine karşıt bir şekilde Osmanlı’da mücadele etmesi olmuştur.
II. Mahmud’un Saltanatı
Yeniçeri Ocağı’nın Lağvedilmesi (1826): II. Mahmud’un saltanatı, Osmanlı İmparatorluğu’nda büyük bir değişim ve reform dönemi olarak anılmaktadır. En önemli adımlarından biri, Osmanlı’nın geleneksel askeri gücü olan Yeniçeri Ocağı’nın1826 yılında lağvedilmesidir. Yeniçeri Ocağı, Batı tipi askeri reformlara karşı çıkıyordu ve devletin modernleşme çabalarını engelliyordu. II. Mahmud, Nizam-ı Cedid ordusunun kurulmasından sonra bu orduyu daha da güçlendirmiş ve Yeniçeri Ocağı’nı tamamen ortadan kaldırmıştır. Bu olay, Vaka-i Hayriye olarak bilinir ve Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşme sürecinin simgelerinden biridir.
Askeri Reformlar ve Modernleşme: II. Mahmud, orduyu modernize etmek için Batılı tekniklerden faydalanmaya başlamıştır. Yeniçeri Ocağı’nın yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adıyla yeni bir ordu kurmuştur. Bu ordu, Osmanlı’da modern bir askeri yapı kurulmasına zemin hazırlamıştır. Ayrıca, Batı’dan gelen yenilikleri benimsedi ve ordunun eğitimi, silahları ve düzeni konusunda pek çok değişiklik yapmıştır.
Eğitimde Reformlar: II. Mahmud, eğitim alanında da önemli adımlar atmıştır. Mekteb-i Tıbbiye (Tıp Fakültesi) ve Mekteb-i Harbiye (Askeri Okul) gibi okullar kurulmuş, Batı’dan bilimsel ve teknolojik gelişmeler Osmanlı’ya aktarılmaya başlanmıştır. Ayrıca, matbaanın yayılmasına da önem verilmiş ve Türkçe matbaanın kullanılmasına yönelik reformlar yapılmıştır.
Hukuk ve Yönetim Reformları: II. Mahmud, Osmanlı yönetiminde de reformlar gerçekleştirmiştir. Merkezi yönetimi güçlendirmek amacıyla valiliklerin etkinliğini artırmış, yerel güçlere karşı merkezi otoriteyi pekiştirmiştir. Ayrıca, kanunlar üzerinde de düzenlemeler yapmış, hukuk sisteminde bazı Batı etkilerini kabul etmiştir.
Dış Politika ve Savaşlar: II. Mahmud’un saltanatı, dış politikada da önemli gelişmelere sahne olmuştur. Osmanlı, Rusya ile olan ilişkilerde gergin bir dönemden geçerken, Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa ile de ciddi bir çatışma yaşamıştır. 1830’da, Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa, Osmanlı’ya karşı isyan başlatmış ve bir süre sonra Suriye’yi ele geçirmiştir. Ancak, II. Mahmud, Rusya’nın desteğiyle Mehmed Ali Paşa’ya karşı galip gelmiştir.
II. Mahmud’un Son Yılları ve Ölümü
Ölümü: Sultan İkinci Mahmud, yakalandığı verem hastalığından kurtulamayarak, 1 Temmuz 1839 günü, dinlenmek için gittiği kardeşi Esma Sultan’ın Çamlıca’daki köşkünde, elli dört yaşında vefat etti. Büyük bir cenaze töreni ile halkın gözyaşları arasında Divan Yolu’ndaki türbesine defnedildi.
Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılması: II. Mahmud’un en büyük reformlarından biri, Yeniçeri Ocağı‘nın lağvedilmesidir. Bu, Osmanlı İmparatorluğu’nda köklü bir değişimin habercisi olmuştur ve modern Osmanlı ordusunun temellerini atmıştır. Yeniçerilerin yerini alan Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu, Osmanlı ordusunun Batılı tarzda bir yapıya kavuşturulmasına önemli bir adım olmuştur.
Askeri ve Eğitim Reformları: II. Mahmud, orduda ve eğitimde önemli reformlar yapmış, Batı tarzı okulların kurulmasına ve bilimsel gelişmelerin takip edilmesine önayak olmuştur. Askeri okulların açılması ve askeri eğitimde Batı tarzının benimsenmesi, Osmanlı ordusunun modernleşmesinde önemli bir etken olmuştur.
Hukuk ve Yönetim Reformları: II. Mahmud, hukuki alanda ve merkezi yönetimde de reformlar gerçekleştirmiştir. Yeni kanunlar ve düzenlemelerle Osmanlı İmparatorluğu’nun iç yapısı güçlendirilmiş, yerel yönetimlerin etkisi sınırlanmıştır.
Dış Politika ve Savaşlar: II. Mahmud’un dış politikasında, Osmanlı İmparatorluğu’nun Rusya ve Mısır’a karşı yürüttüğü mücadeleler ön plana çıkmaktadır. Osmanlı, bu dönemde özellikle Rusya ile olan ilişkilerinde zorluklarla karşılaşmış, Mehmed Ali Paşa ile de ciddi bir iç çatışma yaşamıştır.
