Fetret Devri (1402-1413), Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihindeki önemli bir dönüm noktasıdır ve padişah I. Bayezid’in 1402’de Ankara Savaşı‘nda Timur’a karşı mağlup olmasının ardından yaşanan iç karışıklıkların ve taht mücadelelerinin hüküm sürdüğü bir zaman dilimidir. Fetret Devri, Osmanlı’nın güçlü bir merkezi yönetimden uzaklaşıp, taht kavgaları nedeniyle parçalanma riskiyle karşı karşıya kaldığı bir dönemdir.
Fetret Devri’nin Başlangıcı
Fetret Devri’nin başlangıcı, 1402’de Ankara Savaşı‘nda Timur’un Osmanlı Padişahı I. Bayezid‘i esir almasıyla başlar. I. Bayezid’in yenilmesi ve Timur tarafından esir edilmesi, Osmanlı İmparatorluğu’nu zayıflatmış ve Bayezid’in oğulları arasında taht kavgalarını tetiklemiştir. I. Bayezid’in ölümünden sonra, Osmanlı tahtında önemli bir boşluk oluşmuş, devletin yönetimi ve toprakları birkaç yıl boyunca birbirine karşı mücadele eden padişah adayları arasında dağılmıştır.
Fetret Devri’nin Sebepleri
Fetret Devri’ni başlatan başlıca sebepler şunlardır:
- Ankara Savaşı’ndaki Yenilgi: I. Bayezid’in Timur’a karşı mağlubiyeti, Osmanlı’nın büyük bir şok yaşamasına ve padişahın esir düşmesine yol açtı. Bu durum, devletin yönetiminde büyük bir boşluk oluşturdu.
- Bayezid’in Oğulları Arasındaki Taht Kavgaları: I. Bayezid’in ölümünün ardından, Osmanlı tahtı için oğlu olan Çelebi Mehmet, Süleyman Çelebi, İsa Çelebi, Musa Çelebi ve Mehmet Çelebi arasında taht kavgaları başladı. Her biri farklı bölgelerde destekçiler buldu ve kendi hükümetini kurmaya çalıştı. Bu durum, merkezi yönetimin çökmesine ve imparatorluğun parçalanmasına yol açtı.
- Timur’un Osmanlı Topraklarına Etkisi: Timur’un Osmanlı topraklarına yaptığı saldırılar ve Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlı’nın savunmasız kalması, iç karışıklıkların daha da derinleşmesine neden oldu. Bu dönemde bazı bölgeler Timur’un etkisi altına girdi.
Fetret Devri’nin Süreci
Fetret Devri, Osmanlı tahtındaki kargaşa ve taht için yarışan beş padişah adayının karşı karşıya gelmesiyle şekillendi. Bu adaylar şunlardır:
- Çelebi Mehmet (Osmanlı tahtında tek başına kalan ilk padişah):
- Çelebi Mehmet, fetret devrinin sonunda Osmanlı tahtını ele geçirerek Fetret Devri’ni sona erdirmiştir. Çelebi Mehmet, savaşları ve diplomasiyi başarıyla kullanarak diğer rakiplerini birer birer saf dışı bırakmıştır.
- Süleyman Çelebi:
- Süleyman Çelebi, Bursa ve çevresinde hüküm süren, ilk başta başarılı olan bir padişahtı. Ancak, 1410 yılında Çelebi Mehmet tarafından mağlup edilmiştir.
- İsa Çelebi:
- İsa Çelebi, Marmara bölgesinde hüküm süren bir diğer padişah adayıydı. Çelebi Mehmet ile yaptığı savaşlar sırasında, 1413’te mağlup edilip esir alınmış ve kısa süre sonra öldürülmüştür.
- Musa Çelebi:
- Musa Çelebi, Balkanlar’da destek bulmuş ve bu bölgedeki halktan güçlü bir destek almıştır. Ancak, 1413 yılında Çelebi Mehmet tarafından mağlup edilmiştir.
Fetret Devri’nin Sonuçları
Fetret Devri, Osmanlı İmparatorluğu için birçok açıdan önemli ve belirleyici bir dönemeçtir. Bu dönemin bazı sonuçları şunlar olmuştur:
- Osmanlı’nın Güç Kaybı: Fetret Devri sırasında Osmanlı toprakları zayıflamış, özellikle Anadolu’da iç karışıklıklar nedeniyle egemenlik kayıpları yaşanmıştır. Ayrıca, dış tehditler karşısında Osmanlı’nın savunma gücü zayıflamıştır.
- Osmanlı Devleti’nin İç İstikrarı: Fetret Devri’nin sonunda Çelebi Mehmet, tahtı yeniden ele geçirerek devletin iç istikrarını sağlamış ve Osmanlı İmparatorluğu’nu toparlamıştır. Çelebi Mehmet, tahtı birleştirdikten sonra içki içmeyi yasaklamış ve sosyal düzeni yeniden kurmuştur.
- Timur’un Osmanlı Üzerindeki Etkisi: Fetret Devri’nin ardından Osmanlı, Timur’un etkisinden kurtulmaya başlamış ve yeniden güçlü bir devlet haline gelmiştir. Ancak, Fetret Devri sırasında yaşanan toprak kayıpları ve iç savaşlar, Osmanlı’nın gelecekteki politikalarını etkilemiştir.
- Osmanlı’nın Kurumsal Yapısı: Fetret Devri, Osmanlı Devleti’nin askeri ve yönetimsel yapısındaki değişiklikleri de hızlandırmış, özellikle ordu ve yöneticiler arasındaki ilişkilerde farklılıklar ortaya çıkmıştır. Devletin merkezi yönetimi güçlendirilmeye çalışılmıştır.
Fetret Devri’nin Sonu
Fetret Devri, 1413 yılında Çelebi Mehmet’in Osmanlı tahtını yeniden tek elde toplamasıyla sona ermiştir. Çelebi Mehmet, diğer padişah adaylarını saf dışı bırakarak Osmanlı Devleti’ni yeniden bir araya getirmiş ve devletin toparlanmasını sağlamıştır. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu, iç karışıklıklar nedeniyle zayıflamış olsa da, Çelebi Mehmet döneminde toparlanarak daha sonra büyümeye devam etmiştir.
