İSLAM TARİHİ-1.Emeviler ve Emevilerin Kuruluş Dönemi

Raşit halifelerin ardından Muaviye b. Ebi Süfyan’ın halife olup devletin merkezini Şam’a taşımasıyla
yeni bir devlet kurulmuş oldu. Şam’da kurulan bu devlet Ümeyyeoğulları tarafından yönetilmesi sebebiyle
Emeviler olarak isimlendirilmiştir. Ümeyyeoğulları Haşimoğullarıyla beraber İslam’dan önce Mekke’de önemli kabilelerin başında gelmekteydi. Şehrin yönetiminde söz sahibi olan Ümeyyeoğulları savaşlarda ordu komutanlığı görevini üstlenirken Hz. Peygamber’in kabilesi olan Haşimoğullarının sorumluluğu hacıların su ve yiyecek ihtiyaçlarını karşılamaktı. Hz. Peygamber kendilerini İslam’a davet ettiğinde şehrin yönetiminde birbiriyle öteden beri yarış hâlinde olan iki kabile arasındaki rekabet daha görünür olmuştur. Belki de bu sebeple Mekke Dönemi’nde Ümeyyeoğullarının içinden Müslüman olanların sayısı oldukça sınırlı kalmıştır. Bu aileye mensup ilk Müslümanlar ise Osman b. Affan, Halid b. Said ve Hz. Peygamber ile evlenen böylece müminlerin annesi olan Ebu Süfyan’ın kızı Ümmü Habibe idi. Ümeyyeoğullarının İslam’ı benimsemesi daha ziyade Mekke’nin fethinden sonra gerçekleşmiştir. Ümeyyeoğulları mensuplarına hem
Hz. Peygamber hem de raşit halifeler tarafından önemli görevler verilmiştir. Mekke’nin fethedildiği gün Müslüman olan Muaviye de bu kişiler arasında bulunmaktaydı. Muaviye b. Ebi Süfyan; Hz.
Peygamber’in kâtipleri arasında yerini almış, Suriye fetihlerinde İslam ordularını komuta etmiş, daha sonra Hz. Ömer tarafından Şam Valisi olarak tayin edilmiştir. Ümeyyeoğullarının başta valilik olmak üzere devlet yönetiminde daha fazla görev almaya başladıkları Hz. Osman’ın hilafeti sırasında Muaviye b. Ebi Süfyan’a Suriye’deki bütün vilayetlerin sorumluluğu verilmiştir. Muaviye b. Ebi Süfyan, Hz. Osman’ın şehit edilmesi üzerine yakın akrabası sıfatıyla katillerin bulunmasını talep etmiş ve Hz. Ali’nin halifeliğini kabul etmeyerek yeni halifeyi şûranın seçmesini istemiştir. Bu gerekçe ile Sıffîn’de karşılaşan iki taraf arasında süren çarpışmalar hakem olayı ile başka bir boyut kazanmıştır. Tahkime kadar halifelik talebini açıklamayan Muaviye b. Ebi Süfyan bu olaydan sonra halife adaylarından birisi hâline gelmiştir. Hakem olayının işi çözmek bir tarafa daha fazla kargaşaya neden olduğu bir ortamda Hz. Ali suikast sonucu şehit edilmiş, olayın akabinde Irak halkı Hz. Hasan’ın etrafında toplanmıştır. Muaviye ise Kudüs’te insanlardan biat almıştır. Halife seçilen Hz. Hasan kendisini destekleyen Irak ordusuna güvenememesi sebebiyle Muaviye b. Ebi Süfyan ile mücadeleden vazgeçip bazı şartlarla halifeliği bırakmaya razı olmuştu. Bunun üzerine Kûfe’ye gelen Muaviye’nin halktan biat alarak halifeliğini ilan etmesiyle Emevi iktidarının önünde herhangi bir engel kalmadı. Muaviye b. Ebi Süfyan tarafından tesis edilen otorite ile yönetimin tek elde toplanmasından dolayı o yıla “birlik yılı” denmiştir. “Halifetullah (Allah’ın(c.c.) halifesi)” unvanını kullanan Muaviye b. Ebi Süfyan, kendisinden öncekilerin aksine halifeliği kılıç gücüyle elde etmesi nedeniyle İslam tarihinde yeni bir dönemi temsil etmiştir. O, hilafeti eline aldıktan sonra devletin merkezini Şam’a taşımıştı. Arap dâhileri olarak kabul edilen Amr b. Âs’ı Mısır, Muğire b. Şu’be’yi Kûfe, Ziyad b. Ebîh’i ise Basra’ya vali olarak atayarak otoritesini güçlendirmeye çalışmıştır. Halifeliği süresince Türkistan ve Anadolu üzerine pek çok ordu göndermiş; İstanbul, Müslümanlar tarafından ilk kez onun zamanında kuşatılmıştır. Yine onun zamanında Kuzey Afrika fetihlerine devam edilmiş, bölgede Kayrevan ismiyle bilinen ordugâh şehir kurulmuştur. 661-750 yılları arasında hüküm süren Emevi Devleti, ilk üçü hanedanın Süfyanî, diğer on biri ise Mervanî koluna mensup halifeler tarafından idare edilmiştir.

Kaynak